De angstcyclus
De angstcyclus
Wat doen we zelf dat onze angst en paniek in stand houdt? Een blog over de angst- en stresscyclus.
Deze termen worden vaak door elkaar gebruikt. Het is belangrijk om onderscheid aan te brengen tussen angst, paniekaanvallen en een paniekstoornis. Hoewel er overlappende eigenschappen zijn vergt iedere situatie een andere aanpak.
Wat zijn de overeenkomsten tussen angst en paniek?
De overeenkomst tussen angst en paniek is dat ze beide de vecht-vlucht-freeze response triggeren. Dat wil zeggen: het lichaam wordt in opperste staat van paraatheid gebracht, alsof het in gevaar is. Van oudsher was dit mechanisme belangrijk omdat het je in staat stelde om bij gevaar, bijvoorbeeld een plotseling opduikende beer of tijger, direct in actie te komen. Dit gebeurt dan door de vecht- of vluchtrespons. De bevriezingsrespons is bij mensen zeldzamer en wordt vaker gebruikt bij dieren die op kunnen gaan in hun omgeving, denk aan een kameleon of slang.
Tegenwoordig zijn er nog maar weinig situaties waarbij we echt in gevaar zijn. Echter, het brein is nog steeds op dezelfde manier ingesteld als vroeger. Zo kan het dus zijn dat jouw brein denkt in gevaar te zijn, terwijl dat feitelijk helemaal niet zo is.
De overeenkomst tussen angst en paniek is dus dat het allebei een respons teweeg brengt in het lichaam. Naast allerlei interne hormonale processen kun je dit onder andere merken aan een:
Snelle hartslag
Kortademigheid
Duizeligheid
“Courage is not the absence of fear but the assessment that something is more important.”
Wat is het verschil tussen angst en paniek?
Angst
Je zult je wellicht afvragen wat is dan het verschil en hoe herken ik dat?
Angst is vaak in afwachting van een bepaalde situatie of gebeurtenis. Dit kan zijn werkstress, financiële problemen, familieruzies etc. Wat hierbij kenmerkend is dat angst wordt opgebouwd over een (langere) periode. Dit kan uren, dagen, maanden of zelfs jaren zijn. Een angstaanval duurt vaak niet langer dan 30 minuten, dat wil zeggen de piek van de angst.
Opvallend is dat angstaanvallen nog maar weinig worden erkend in de medische wereld. Er is gewoonweg geen goede diagnostiek voor.
Paniek
Paniekaanvallen daarentegen worden wel uitvoerig beschreven in medische handboeken en psychologische diagnostiek. Wat hierbij opvalt is dat een paniekaanval meestal wordt beschreven als plotseling en onverwacht, zoals het knappen van een ballon. De opgebouwde spanning binnenin wordt simpelweg te groot, zonder dat de persoon zich hier daadwerkelijk van bewust was.
Paniekaanvallen duren vaak slechts minder dan 10 minuten. Maar liefst één op de drie mensen krijgt in zijn leven minimaal één keer te maken met een paniekaanval.
De eerste keer dat iemand een paniekaanval krijgt denkt men vaak dood te gaan, omdat het zo een overweldigend gevoel is. Vaak gaat iemand dan naar de spoedeisende hulp, met de angst voor een hartaanval.
Belangrijk om te vermelden is dat ze elkaar niet uitsluiten. Het kan zeker zo zijn dat een angstaanval leidt tot een paniekaanval.
Wat moet je vooral niet doen bij (terugkerende) paniekaanvallen?
Er zijn vele termen en diagnoses die een angst- en paniekstoornissen aanduiden. Gegeneraliseerde angststoornis, sociale angststoornis, paniekstoornis. Eén ding hebben ze in ieder geval gemeen: het gaat hierom om vaker terugkerende verschijnselen, waarbij het een significant negatieve invloed heeft op het sociaal en maatschappelijk functioneren.
Wat is dan eigenlijk een paniekstoornis? In het kort is een angst- en paniekstoornis eigenlijk niets meer dan angst voor de angst.
Als je op internet zoekt naar adviezen om een angstaanval te stoppen, dan kom je de meest uiteenlopende adviezen tegen. Een veelgehoord advies is: haal diep adem, zorg voor afleiding etc. Hoewel dit wellicht kan werken om jouw algehele stressniveau te verlagen, is dit bij terugkerende paniekaanvallen niet zo succesvol.
Als je wil proberen een paniekaanval te voorkomen kan ik je garanderen dat deze gaat komen. Hoe meer je geforceerd rustig te worden, hoe meer signalen je naar je brein stuurt dat de angst gevaarlijk is. Je vertelt jouw brein dus dan het moet vechten tegen de angst, wat de angst nog erger en de volgende keer heftiger maakt.
“Door geforceerd rustig te worden stuur je signalen naar jouw brein dat de angst gevaarlijk is. Dat is dé reden voor de terugkerende paniekaanvallen. ”
De informatie wordt tevens opgeslagen in de amygdala en de hippocampus. Dus de volgende keer dat je je in een soortgelijke situatie bevindt, zal de angst opnieuw toeslaan en vermoedelijk heftiger zijn. De angstcyclus is hiermee geboren.
Wat kun je er wel voor doen?
De maatschappij heeft ons geleerd dat angst een slechte of gevaarlijke emotie is en dat daaraan niet moet worden toegegeven: "angst is een slechte raadgever". Het wordt tijd dat daar verandering in komt! Angst is net als alle andere emoties. Emoties moeten verwerkt worden door middel van begrip en acceptatie.
De enige manier, in mijn ogen, om voorgoed af te komen van angst en paniek is om jouw brein te leren dat angst niet gevaarlijk is. Hoe langer de angstcyclus voortduurt hoe sterker deze in het brein verankerd is. Het goede nieuws is dat iedereen, ja iedereen, van zijn of haar angst af kan komen.
Ik vond het belangrijk om goed uit te leggen wat een paniekaanval en angst precies is. In een aantal stappen kun je voorgoed af komen van (terugkerende) paniekaanvallen. Daarmee zeg ik niet dat je nooit meer stress zult ervaren, maar het zal jouw leven niet meer zo negatief beïnvloeden.
Neem deze stappen als leidraad om meer grip op jouw angst- en spanningsklachten te krijgen en de angstcyclus te doorbreken.
